Invoering
Teamwerk (Photo by Fauxels on Pexels)
Het bewustzijn onder bedrijven om de niet-duurzame basis van de huidige economische activiteit aan te pakken, neemt snel toe. Duurzaam ondernemen staat voortdurend op de agenda van het bedrijf en bedrijven proberen “de milieu- en sociale problemen aan te pakken waarmee ze intrinsiek verweven zijn.” (Kennedy, Whiteman and van den Ende, 2016).
Om een bijdrage te kunnen leveren aan de duurzame transitie van de bedrijven waarvoor ze in de toekomst zullen werken, moeten studenten de economische, maatschappelijke en milieu-impact van een bedrijfsmodel kunnen analyseren, die allemaal zijn opgenomen in het drielagige bedrijfsmodel.
In deze activiteit gaan de studenten eerst op zoek naar een bedrijf in hun vakgebied dat bekend staat om zijn positieve ecologische en/of sociale impact. Ten tweede zullen ze het bedrijfsmodel van het bedrijf analyseren en zoeken naar manieren om de milieu- en sociale impact van het bedrijf te verbeteren. Op basis van de actiegebieden van SDG9 formuleren zij adviezen voor het bedrijf over afvalvermindering en duurzame investeringen. Ten slotte zullen de studenten nadenken over het soort bedrijf waarvoor ze zouden willen werken en hoe ze thuis afval kunnen verminderen of zelf kunnen investeren in duurzame (zakelijke) projecten.
Leerdoelen
- De leerling begrijpt de concepten van duurzame infrastructuur en industrialisatie en de behoeften van de samenleving aan een systemische benadering van hun ontwikkeling.
- De leerling kent de valkuilen van niet-duurzame industrialisatie en kent daarentegen voorbeelden van veerkrachtige, inclusieve, duurzame industriële ontwikkeling en de noodzaak van noodplanning.
- De leerling is zich bewust van nieuwe kansen en markten voor duurzaamheidsinnovatie, veerkrachtige infrastructuur en industriële ontwikkeling.
- De leerling kan zijn gemeenschappen aanmoedigen om hun infrastructuur en industriële ontwikkeling te verschuiven naar meer veerkrachtige en duurzame vormen.
- De leerling kan verschillende vormen van industrialisatie evalueren en hun veerkracht vergelijken.
- De leerling kan innoveren en duurzame ondernemingen ontwikkelen om in te spelen op de industriële behoeften van zijn land.
- Competentie in systeemdenken
- Anticiperende competentie
- Strategische competentie
- Kritische denkcompetentie
Instructies
Stap 1) Introductie SDG 9 (5 minuten)
Laat de video zien waarin SDG 9 wordt uitgelegd als inleiding: https://www.youtube.com/watch?v=2xparLO41zQ&list=PLVpRlgPG0eJmXSEnHuS2J92WVIzBNdxDV&index=19
Maak groepen van 3-4 studenten.
Stap 2) Op zoek naar een duurzaam bedrijf (15 minuten)
Opmerking: Twijfel je of er voldoende tijd is om deze taak tijdens de sessie in de klas op te nemen? Dit zou thuis een goede voorbereiding kunnen zijn voor de studenten.
Vraag je leerlingen om in hun vakgebied op zoek te gaan naar een bedrijf dat bekend staat om zijn positieve ecologische en/of sociale impact. Vraag hen om op zoek te gaan naar een bedrijf dat een duurzaamheidsrapport of een geïntegreerd rapport publiceert om de informatie te hebben die nodig is om het canvas in te vullen.
Stap 3) Analyse van het bedrijfsmodel (45 minuten)
Vraag je studenten om het bedrijfsmodel van het bedrijf dat ze hebben gekozen te analyseren. Hiervoor kunnen ze het drielaagse business model canvas invullen (zie template). Bij voorkeur werken de leerlingen samen aan een grote gedrukte versie van het canvas, waarbij ze sleutelwoorden schrijven op post-its die ze aan het sjabloon kunnen plakken. Je kunt het voorbeeld van het Nespresso-etui laten zien (zie powerpoint). Lees het papier over het canvas om te weten wat er precies op elk vierkant van het canvas moet worden ingevuld.
Stap 4) Op zoek naar verbetering (15 minuten)
Vraag je leerlingen om nog eens naar de milieu- en maatschappelijke laag te kijken en in hun team te discussiëren: Waar is er ruimte voor verbetering in de milieu- en maatschappelijke laag?
Stap 5) Focus op afvalvermindering (15 - 30 minuten)
Introduceer het concept van de circulaire economie bij je studenten. Je kunt dit doen met behulp van deze video's, afhankelijk van de tijd die je aan het onderwerp kunt besteden:
- https://www.youtube.com/watch?v=zCRKvDyyHmI&feature=emb_logo
- https://www.youtube.com/watch?v=dcVu20XQ5og
Vraag je leerlingen nu om nog een keer te kijken naar de milieulaag van het drielaagse business model canvas dat ze hebben ingevuld en specifiek naar het plein ‘Einde van het leven’. Kan het bedrijf zijn afvalproductie verminderen? En kan het bedrijf zijn negatieve impact op het milieu verminderen?
Stap 6) Focus op duurzaam beleggen (15 – 30 minuten )
Introduceer het concept van sociale waardecreatie. Je kunt uit deze video's een selectie maken, afhankelijk van de tijd die je aan dit onderwerp kunt besteden:
- https://www.youtube.com/watch?v=8Pm-0oviY3U (1 min.)
- https://www.futurelearn.com/info/courses/demystifying-entrepreneurship/0/steps/49762 (3 min.)
- https://www.youtube.com/watch?v=bKCfy-XkHuw (15 min.)
Vraag de leerlingen om nog eens naar de maatschappelijke laag van het drielagige businessmodelcanvas te kijken. Vraag ze om in hun team te bespreken: Welke sociale waarde creëert het bedrijf op dit moment? In wat voor soort projecten zou het bedrijf kunnen investeren om meer maatschappelijke waarde te creëren?
Stap 7) Reflectie (15 minuten)
Vraag je leerlingen om in hun team te bespreken: Zou je voor dit bedrijf willen werken? Waarom wel of niet?
Stap 8) Presentatie (60 minuten)
Vraag elke groep om het drielaagse business model canvas te presenteren dat ze voor het gekozen bedrijf hebben ingevuld (+als je genoeg tijd hebt: vraag om de hele klas te vertellen wat ze in stap 7 op de vraag hebben beantwoord, of de video's en concepten hen hebben geholpen tijdens de oefening en wat ze hebben geleerd). Deze stap kost meer of minder tijd, afhankelijk van het aantal studenten, of je de studenten vraagt om het hele canvas of slechts een deel ervan te presenteren en of je wat tijd overlaat om de canvasdoeken en/of aanvullende vragen plenair te bespreken.
- OPROEP TOT ACTIE 1
Denk na over je eigen gedrag:
A. Afvalvermindering: vraag je leerlingen het concept ‘cradle to cradle’ op te zoeken. Vraag hen nu op zoek te gaan naar enkele bedrijven die het ‘cradle to cradle’ -principe toepassen (indien mogelijk ook in hun eigen vakgebied) Wat vinden de studenten van deze bedrijven en het cradle to cradle-principe? Zou het principe vaker in hun sector kunnen worden toegepast?
Vraag je leerlingen na te denken over de vraag: hoe kun je thuis afval verminderen? Wat voor vuilnisbakken heb je in huis? Hoeveel van je afval gaat naar de stortplaats, hoeveel wordt gerecycled of gecomposteerd? Vraag hen nu om thuis oplossingen te zoeken om afval te verminderen. Zou het voor hen mogelijk zijn om deze oplossingen thuis te gebruiken, waarom wel of niet?
Over deze vragen kun je achteraf een klassikaal gesprek voeren.
B. Duurzaam beleggen: Vraag je leerlingen het MVO-beleid van hun eigen bank op te zoeken. Vermeldt hun bank hun beleid op de website? Wat vinden de studenten van dit beleid?
Als je wat spaargeld heeft, kun je dat ook investeren in duurzame projecten of bedrijven. Vraag je leerlingen om een kijkje te nemen op een crowdfundingplatform zoals https://www.kickstarter.com/ of https://ulule.com/. Vraag ze om op zoek te gaan naar duurzame projecten en er een te kiezen die ze interessant vinden. Zouden ze overwegen om in dit project te investeren? Waarom wel of niet?
- OPROEP TOT ACTIE 2
Analyseer het business model van je stagebedrijf: Vraag je studenten om het business model van hun stagebedrijf te analyseren met behulp van het drielaagse business model canvas.
Voorwaarden
- Gedrukte versie van het drielaagse business model canvas voor elk studententeam (bij voorkeur op een groot vel papier)
- Powerpointpresentatie met voorbeeld van het ingevulde canvas (je kunt het sjabloon ook zelf invullen voor een bedrijf waar de studenten meer vertrouwd mee zijn, in hun vakgebied)
- Pennen en post-its
- Computer met internetverbinding
- Computers of tablets voor de studenten
Notities voor docenten
- Geschatte totale duur van de activiteit: 4 uur + OPROEP TOT ACTIE.
- Deze activiteit is geschikt voor 15-20 studenten, verdeeld in groepen van 3-4 studenten. Deze activiteit is geschikt voor studenten met een hoog opleidingsniveau en een goed niveau Engels. Het artikel waarin wordt uitgelegd hoe je het drielaagse business model canvas gebruikt, vind je hier: https://www.researchgate.net/publication/280044131_The_triple_layered_business_model_canvas_a_tool_to_design_more_sustainable_business_models
- Deze activiteit zal meer of minder moeilijk zijn, afhankelijk van hoe goed de studenten het gekozen bedrijf kennen. In een ideale wereld moeten studenten het bedrijf bezoeken en/of de zaakvoerder interviewen voordat ze het canvas invullen. Als dit niet mogelijk is, kun je de leerlingen vragen om dit in te vullen op basis van de informatie die ze op internet vinden of informatie die je hen verstrekt, bv. een CSR-rapport. De oefening wordt ook gemakkelijker als studenten een bedrijf kunnen kiezen waarvoor ze hebben gewerkt.
Aanvullende bronnen:
- Als je meer wilt weten over duurzame en circulaire bedrijfsmodellen, raden we je aan om de volgende paper te lezen: Geissdoerfer, Vladimirova & Evans (2018). Sustainable Business Model Innovation: A review. Journal of Cleaner Production, 198: 401-416 https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S0959652618318961?token=8B2B433F176FF5BA2E0DB5F2FD2A2F6ED5D682C89B356B5CB5FAE0AC67A3AA234B42DA837C399DA71C695839DF9839C8
- Meer informatie is te vinden op. https://sustainablebusinessmodel.org/
- Als je meer wilt weten over de circulaire economie en cradle to cradle, bekijk dan de informatie die te vinden is op https://www.ellenmacarthurfoundation.org/. Hier vind je artikelen, video's, podcasts, tools etc. Wil je zelf meer leren over circulaire economie, of ben je op zoek naar meer activiteiten om met je leerlingen te doen, download dan de Circular Design Toolkit: https://www.ellenmacarthurfoundation.org/assets/downloads/Circular-Design-Toolkit.pdf
- Als je meer wilt weten over maatschappelijke waardecreatie, kijk dan eens naar. http://www.socialvalueuk.org/